Ε Ν Α Ε Γ Κ Λ Η Μ Α Π Ο Υ
Σ Υ Γ Κ Λ Ο Ν Η Σ Ε Τ Η Ν
Δ Ρ Ο Π Ο Λ Η
Τ Ο 1901
«Μεσ’την κούλα στο προσήλιο
Σκότωσαν τον Μήτρο Πύλιο…»
Δίστιχο από τους Γεωργουτσάτες
Ο Δροπολίτης
προπολεμικά δεν είχε μεγάλον γεωργικόν κλήρο. Λίγα ήταν τα ιδιόκτητα χωράφια του,γι’
αυτό αναγκαζόταν να ενοικιάσει χωράφια πού ανήκαν σε μπέηδες και αγάδες του
Αργυροκάστρου και του Λιμποχόβου. Μόνος του με το αλέτρι έχοντας πολλές φορές
βοηθό τη γυναίκα του όργωνε, κι έσπερνε το φθινόπωρο το σιτάρι ,το κριθάρι και
τη βρύζα (σίκαλη) γρήγορα-γρήγορα και βιαστικά για να τελειώσει πρίν έρθουν οι
ασταμάτητες ,για την Ήπειρο ,φθινοπωρινές βροχές. Την ίδια σχεδόν περίοδο
μάζευε και το ποτιστικό αραποσίτι, το έκανε δέκα ,ίσους σε όγκο ,σωρούς μέσα
στο χωράφι και περίμενε να ‘ρθει ο δεκατιστής (ο εισπράκτορας της δεκάτης)και ο
αγάς να πάρει το ήμορο.Καβάλα σε άλογα έρχονταν αργά-αργά και καμαρωτά. Ο
δεκατιστής δάλεγε έναν σωρό από τους δέκα και ο αγάς ,ιδιοκτήτης του χωραφιού, τρείς.
Έμεναν για τον αγρότη Δροπολίτη μόνο τα 6/10 της παραγωγής ,από τα οποία ήταν
υποχρεωμένος ν’ αφαιρέσει τον σπόρο για να ξανασπείρει την επόμενη χρονιά. Το
ίδιο γένονταν και για τα σιτηρά.Τα θέριζε ,τα κουβαλούσε στ’ αλώνι,όπου τα
αλώνιζε με το ποδοβολητό των αλόγων ,τα λίχνιζε και τα έβαζε στα σακιά. Στο
λίχνισμα και το μάζωμα ήταν παρόντες και ο δεκατιστής,τα 3/10 ο αγάς και μόνο
τα 6/10 ο καλιεργητής γεωργός, από τα οποία έπρεπε ν’ αφαιρέσει τον σπόρο για
να ξανασπείρει τα χωράφια.
Αυτές ήταν οι συνθήκες της εργασίας και της
ζωής των Δροπολιτών από το 1430 πού υποδουλώθηκαν στους
Τούρκους. Δουλειά και πιέσεις στον τόπο τους δουλειά και νοσταλγία στην
ξενητειά. Και όμως άντεξαν. Διατήρησαν, την εθνικότητά τους και τις Ελληνικές
τους παραδόσεις. Και όχι μόνο τούτο, αλλά παρακολούθησαν και την πολιτιστική εξέλιξη κατά δημιουργικό τρόπο, ώστε να μη υστερούν σε τίποτε από τους άλλους πληθυσμούς του Ηπειρώτικου
χώρου.
Φώτη Χρ. Γκίκα – «Ο ΔΡΟΠΟΛΙΤΗΣ»
§
Η
Οθωμανική απογραφή (οικονομικού τύπου)του 1520 , όπου για πρώτη φορά έχουμε
αναφορά στο χωριό Γεωργουτσάτες της Δερόπολης, το αναφέρει αποτελούμενο από 62
οικογένειες και 13 τσιφλίκια. Το γειτονικό ερειπωμένο Σιαράτι απογράφετε με 112
οικογένειες και 4 τσιφλίκια. Στην ίδια αυτή απογραφή αναφέρετε ,ότι το Σιαράτι,
το Προκόκι και οι Γεωργουτσάτες ανήκουν στο Σατζάκι της Αυλώνας και ότι τα
τσιφλίκια των Γεωργουτσατών είναι τιμάρια του Αλή από την Δαμασκό(;) και του Σιαρατιού είναι σιαμέτι του
Μουσταφά(;).
§
Η
« Ιστορική περίληψις της Ι.Μ Πρ.Ηλίου Γεωργουτσατών» του Γ. Π. Γιωβάννη αρχίζει
χρονολογικά λίγα χρόνια μετά αυτή την ‘’απογραφή’’,το 1540 και φθάνει περίπου
ως το 1920.Στην διάρκεια των 400 αυτών χρόνων που εξιστορούνται, η αναφορά
είναι συνεχής στις πιέσεις και τις φορολογίες από μέρους των οθωμανών και των
ντόπιων μπέηδων και αγάδων. 1678 – 1682 – 1691 – 1695-96-97 – 1701 – 1706 –
1796-97 – 1842 – 1849 -1865 – 1872…… είναι
μερικές από τις σημαντικές χρονολογίες όπου τα κτήματα του μοναστηριού
(ο κύριος παράγοντας επιβίωσης των κατοίκων της κοινότητας Γεωργουτσατών),κινδύνεψαν
από τις φορολογίες, τα ταφατούρια(ψεύτικα χαρτιά) και τις καταπατήσεις των
σπαχήδων, των μπέηδων,των αγάδων και του επίσημου οθωμανικού κράτους.
================================
================================
- Ο 20ος αιώνας βρήσκει τους κατοίκους της κοινότητας,σε συνεχείς δικαστικούς αγώνες τόσο με το κράτος και τους ντόπιους μπέηδες ,όσο και με την κοινότητα της Δρόβιανης στα κρατικά και εκκλησιαστικά δικαστήρια. Το 1870 ,σύμφωνα με τον νόμο, τα κτήματα και τα σπίτια των χωριών έπρεπε να καταγραφούν στα ονόματα των ιδιοκτητών τους .Οι Δροβιανήτες επίτροποι του Μοναστηριού επέμεναν να γραφτούν σε δικούς τους ανθρώπους, οι Γεωργουτσατινοί διαφωνούσαν .Σφήνα σε αυτήν την διένεξη μπαίνουν οι Αργυροκαστρίτες μπέηδες ,οι οποίοι με πληρωμένα ψεύτικα χαρτιά διεκδηκούσαν τα κτήματα της Μονής μέσα στα οποία συγκαταλέγονταν και ο τόπος που ήταν κτισμένα τα σπίτια του χωριού. Αιματηροί κόποι αιώνων ,των κατοίκων κινδύνευαν να χαθούν. Είναι η γνωστή υπόθεση που έχει περάσει από στόμα σε στόμα στο χωριό σαν υπόθεση Νάσιο Αλέξη(τότε Προέδρου)και κατά άλλους υπόθεση Βαγγέλη Μηλιώνη. Καί οι δύο αυτές υποθέσεις(μπέηδων και Δροβιανητών)βρήκαν την λύση τους ,των μέν μπέηδων στα δικαστήρια το 1872 με την υποστήρηξη παραγόντων στο Αργυρόκαστρο, τα Ιωάννινα και την Κωνσταντινούπολη,των δε Δροβιανητών στα εκκλησιαστικά δικαστήρια της Μητρόπολης Αργυροκάστρου και του Πατριαρχείου στα 1904-1906, και οι δύο υπέρ της κοινότητος Γεωργουτσατών .Οι μπέηδες όμως, σαν μπέηδες που ήταν δεν έχαναν ποτέ ευκαιρεία για καταπιέσεις ,αρπαγές και πονηριές .Εβαζαν αυθαίρετα τα κοπάδια τους στα μοναστηριακά και κοινοτικά λειβάδια,εμπόδισαν και καθυστέρισαν την ανέγερση του μοναστηριακού ξενοδοχείου(χάνι – 1893)και όπως πάντα αδικούσαν τους μικροκαλιεργητές στην μοιρασιά του δέκατου και του τρίτου της παραγωγής.
===================
===================
Το 1901
είχαν νοικιάσει ,από το κράτος ,το δέκατο του χωριού ο ισχυρός Αργυροκαστρίτης
Σαμπρή Καραγκιώζης ,με άλλους συνεταίρους. Στίς 28 Οκτωβρίου αυτής της χρονιάς
ο αγάς βρήσκονταν στην κούλα (το καστρόσπιτο των αγάδων στην ομώνυμη περιοχή
του χωριού όπου έκαναν τις συνδιαλαγές και τους ελέγχους τους).Εκεί ήταν
μαζεμένοι πολλοί χωριανοί για τις υποθέσεις τους και ο τότε πρόεδρος Αθανάσιος
Αλέξης, ο οπόίος πήγε να ζητήσει τα καθυστερούμενα ενοίκια για τις
μοναστηριακές αποθήκες όπου έβαζαν το δέκατο.Η συζήτηση πέρασε σε
διαπληκτισμούς και λόγια βαριά ,ο αγάς νευρίασε και επετέθηκε στον πρόεδρο.Είχε
προηγηθεί μια μικροπαρεξήγηση μεταξύ των ακολούθων του αγά και του χωριανού
Δημητρίου Πύλιου όταν οι πρώτοι πείραξαν μια χωριανή η οποία βρήσκονταν εκεί
για τις υποθέσεις της και ο Μήτρο Πύλιος τους έκανε παρατήρηση. Τα «αίματα»
ήταν ήδη «αναμένα».Ο Σαμπρής και οι ακόλουθοί του Σεϊντο Μουλά, Φουάζ
Καραγγιώζη, Χασάν Γιούπη και ο «κακούργος» Ισούφη Πιτσαριώτης,επιδείκνυαν τα
μαχαίρια τους και ο πρόεδρος φοβήθηκε και έφυγε προς τα κάτω από την κούλα και
πίσω του έτρεχαν οι ακόλουθοι του Σαμπρή για να τον κακοποιήσουν.Οι χωριανοί
που βρήσκονταν εκεί έτρεξαν να υπερασπιστούν τον πρόεδρο και να ηρεμήσουν την
κατάσταση και «… εν τω μέσω του διαπληκτισμού και των φωνών ο κακούργος Ισούφης
εφόνευσε δια μαχαίρας τον μακαρίτην Δημ. Πύλιον,όστις έτρεξε προς βοήθειαν του
Παρέδρου».
Μέσα στην
σύγχηση που προκλήθηκε ο δολφόνος Ισούφης έφυγε για να κρυφτεί σε δικά του μέρη
και οι υπόλοιποι συντρόφοι του κλείστηκαν από τον φόβο τους στην «κούλα».Οι
χωριανοί οργισμένοι ,αλλά και ψύχραιμοι, αποφάσησαν αμέσως να πάνε στο Αργυρόκαστρο ο Μουχταροδημογέροντας
Γ.Γιωβάννης και άλλοι 13 για να καταγγείλουν τον φόνο στις αρχές.Ο Διοικητής
Αργυροκάστρου έστειλε αμέσως και συνέλαβαν αυτούς που είχαν κλειστεί στην
«κούλα»,προσπάθησαν να βρούν και τον Ισούφη,αλλά αυτός είχε εξαφανισθεί. Οι
συληφθέντες κλείστηκαν στις φυλακές του Αργυροκάστρου μέχρι τον Απρίλιο του
1902.Επειδή οι συληφθέντες είχαν μεγάλα μέσα και επιροή στις αρχές του
τόπου,υπήρχε πιθανότητα να δικαστούν στο Αργυρόκαστρο και να αθωωθούν
καταδικάζοντας μόνο τον Ισούφη ,ο οποίος είχε γίνει άφαντος, γι αυτό ενήργησαν
οι κάτοικοι του χωριού με καταγγελία τους στο Εφετείο των Ιωαννίνων και
κατόρθωσαν να μεταθέσουν την δίκη στο κακουργοδικείο της Θεσσαλονίκης,στις
φυλλακές της οποίας οδηγήθηκαν και οι κατηγορούμενοι.
Τον Αύγουστο
της ίδιας χρονιάς(1902),έγινε η δίκη στο κακουργοδικείο της Θεσσαλονίκης, όπου
και προσκαλέσθηκαν οι μάρτυρες από το χωριό.Ξεκίνησαν τότε 14 μάρτυρες με επικεφαλή τον Γ. Γιωβάννη,με
τα πόδια από το χωριό ως τα «Βιτώλια»
(Μοναστήρι ή Μπίτολα της FYROM) και από εκεί με τον σιδηρόδρομο ως την
Θεσσαλονίκη.Στον δρόμο αλληλοενθαρύνονταν ,να μη φοβηθούν και να πούν με θάρρος
την αλήθεια.Πράγματι στην ανάκριση και στο δικαστήριο όλοι οι χωριανοί είπαν
ομόφωνα και χωρίς μεταξύ τους διαφωνίες όλη την αλήθεια.Το δικαστήριο
κατεδίκασε τους τρείς αγάδες ,Σαμπρή,Φουάζ και Σέϊντο σε τριετή φυλάκιση σαν
συνεργούς στον φόνο ,ο Ισούφης καταδικάστηκε «ερήμην»σε 15 χρόνια φυλακή και ο
Χασάν Γιούπης αθωώθηκε γιατί δεν είχε συμπράξει με τους άλλους .Οι τρείς αγάδες
έκαναν όλη την ποινή τους και μετά τρία χρόνια παρουσιάστηκε μόνος του ο
Ισούφης νομίζοντας ότι θα απαλαγή.Τότε ξαναέγινε δίκη και κάλεσαν πάλι τους
ίδιους μάρτυρες ,αλλά αδυνατούσαν να πάνε, περισσότερο από οικονομικούς λόγους
και πήγε μόνο ο Γ.Γιωβάννης ,ο οποίος κατέθεσε ,εξήγησε πως έχει η κατάσταση με
τους άλλους μάρτυρες και παρεκάλεσε να καταθέσουν στα Ιωάννινα και από εκεί να
σταλεί η κατάθεσή τους ,το οποίο έγινε δεκτό από το δικαστήριο και έτσι έλαβε
την ποινή του και ο δολοφόνος.
Οι ισχυροί Οθωμανοί του τόπου μετά από
αυτό «εμετρίασαν τας πιέσεις και αυθεραισίας κατά των χωρικών καθ’ όσον μετέπειτα
εκ του παθήματος τούτων εσωφρονίσθησαν πολλοί».
================================
================================
.png)
Στην φωτογραφία η τοποθεσία «κούλα» -
« Εικόνισμα Ντέρου».
Αριστερά και λίγο πιο πίσω (σήμερα τα
σπίτια Κων., Σπ., Χρ, Γιαν. Γιωβάννη) ήταν το κτήριο της «κούλας»
Η ΚΟΥΛΑ
- Η κούλα ήταν δυόροφο καστρόσπιτο
με οχυρή πόρτα και μικρά ανοίγματα στους τοίχους για πολεμήστρες.Οι τοίχοι
της είχαν πάνω από ένα μέτρο πάχος.Ο κάτω όροφος ήταν χωρίς παράθυρα (μόνο
τις πολεμήστρες)και χρησίμευε για αποθήκη και σταύλο.Στον επάνω όροφο υπήρχαν
2 ή 3 δωμάτια με μικρά παράθυρα από το οποίο το ένα ήταν μεγαλύτερο και
βρήσκονταν στην ανατολική πλευρά του κτηρίου γι’αυτό ονομαζόταν
«προσήλιο».Εκεί έμεναν τον καιρό της συγκομιδής οι υπάλληλοι των αγάδων
και έλεγχαν τους χωρικούς μη τυχόν και πήραν κρυφά κανένα χλωρό «αστάκι»,ή
καμιά οκά «γέννημα»(σιτάρι κ.ά.),ακόμη και μέσα στις σαρμανίτσες (κούνιες)
έψαχναν.Τον καιρό της είσπραξης του δέκατου ή του τρίτου κάθονταν εκεί οι
αγάδες και έκαναν τους λογαριασμούς τους με τους κατάκοπους ,τρομαγμένους
χωρικούς, από τους οποίους ζητούσαν και την «βραστή την κότα»,που έμεινε
σαν παροιμία….
Εκεί στο
«προσήλιο» ξεκίνησε και η παραπάνω ιστορία και οι χωριανοί σε ανάμνησή της
έβγαλαν το δίστιχο :
«Μεσ’την κούλα στο προσήλιο
Σκότωσαν τον Μήτρο Πύλιο».
- Η παραπάνω ιστορία είναι από το
βιβλίο του Γ.Γιωβάννη.
Συνέχειά της ή μάλλον παρεμβολή στο χρονικό διάστημα που
εξελήχθηκε είναι και η παρακάτω :
- Μετά από ενάμιση περίπου μήνα
από την δολοφονία του Δημ.Πύλιου,την γιορτή του Αγ.Νικολάου του 1901,οι
κάτοικοι της κοινότητας Γεωργουτσατών,έγραψαν και υπέγραψαν όλοι ένα
«πρακτικό» και ορκίστηκαν με το χέρι στο Ευαγγέλιο ότι θα το τηρήσουν.Στο
πρακτικό αυτό υπόσχονταν όλοι : «θα
είναι σύμφωνοι μέχρις εσχάτων να αντιστώσι κατά των ιδιοκτητών χωραφιών εν
τω χωρίω των οθωμανών,οι οποίοι εκτός των άλλων αγγαρειών ήθελον να
κατακτήσωσι και το λειβάδιον της Μονής…Απεφάσισαν ενόρκως να βοσκήσωσι διά
των ζώων των όλον το λειβάδιον και να είναι σύμφωνοι και πρόθυμοι πάντες
από κοινού εις οιονδήποτε δικαστικόν αγώνα.Καί πράγματι έπραξαν όλοι όπως
ορκίσθησαν μη λαβόντες υπ’όψη πιέσεις και απειλάς των ισχυρών οθωμανών,με
όλα τα δικαστικά μέσα εις τα οποία κατέφυγον και με όλας τας απειλάς
ηναγκάσθησαν να παραιτηθώσι πάσης απαιτήσεως επί του λειβαδίου και έκτοτε
ολόκληρον το λειβάδιον μένει και είναι κτήμα της Μονής…».
================================================================================================================================================
.png)
.png)
.png)
.png)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου